Doğrulama Teknikleri Bir Resim Bin Sözcüğe Bedel Olsa Da Doğrulama İçin Yeterli Mi?

Tek Resimden Büyük Resmi Görmek Hatalı Yoruma Yol Açabilir​

“Bir resim bin sözcüğe bedeldir” denir. Doğru. Ancak, bir resim her daim bizi doğru yoruma götürmeyebilir…

Görsel manipülasyon denince akla hemen dijital olarak görüntülerin üzerinde oynanılması geliyor. Ancak, dijital ortamda gerçekleştirilen manipülasyona ilaveten görsellerin farklı bir durumu yansıtacak, içinde bulunduğu koşuldan koparılarak farklı bir anlatıyı aktaracak şekilde de suiniyetle kullanılabildiği göz önünde bulundurulmalı.

Ele alınan görsel ya da hikâyenin, seçme, kesme, bölme ya da çıkarma yoluyla tamamı yerine bir anı yanlış yönlendirici şekilde lanse ettirilmiş olabilir.


Örneğin, batı karşıtı mesajla paylaşılan National Geographic kameramanının bir yılanın Afrikalı bir çocuğu öldürmek üzere olduğu hâlde kayıtsız kalıp çekime devam ettiği andan olduğu sanılan görsel, aslında bir mizansen sonucuydu, National Geographic’e değil Discovery’e aitti ve kimse çekim esnasında bir zarar görmemişti.


Basın mensupları, sosyal medya kullanıcıları, troller, politikacılar gibi birçok kesim tarafından kasten yahut sehven bu eylemin gerçekleştirilebildiğine dair örneklere rastlamıştık.

Akla gelen bir örneği aktaracak olursak…

Ankara Büyükşehir Belediyesi eski başkanı İ. Melih Gökçek’in 2015’te tek bir fotoğraf üzerinden çıkarımını paylaştığı tweet aslında pek Gökçek’in amacına matuf değildi.



“Güya işçi hakkı koruyorlar… Benim işçim nasıl bakıyor? Bakışlarıyla komünisti parçalıyor” yorumunda bulunan İ. Melih Gökçek, tek kare üzerinden yorum yapmakla hataya düşmüştü. Odaklandığı resmin devamı vakayı yanlış yorumladığını ortaya koyuyordu.


Orman yangını bölgelerinde incelemelerinin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Manavgat’ta açıklama yaparken kaydedilen fotoğraf, duvarın tamamı görüntülenmeden eksik yorumlanmıştı.


Yeliz Koray, bahse konu fotoğrafı “Size mutluluğun resmini çizmem ama kibrin fotoğrafını gösterebilirim. (Manavgat’taki afet toplantısından)” notuyla sosyal medya hesabından paylaşmıştı.


İsmail Bukel de “Manavgat’da kriz toplantısı.. Erdoğan’ın fotoğrafı Atatürk’ün üstünde ve daha büyük asılmış. Ama başka bir mesaj daha var. O da Atatürk’ün Erdoğan’a alttan bakışı.. Millet acı içinde bir felaketle boğuşurken verilen subliminal mesajlar. Millet can derdinde, bunlar algı peşinde!..” yorumunda bulunmuştu.


Ancak bu yorumlar “kırpılmış” fotoğraf üzerine inşa edilmişti.

Peki ne yapmalı?​

• Şüpheyi elden bırakmamakta fayda var. Ele alınan görüntünün bağlamından koparılmış ya da hatalı ilişkilendirilmiş olabileceği akılda tutulmalı.
• Tam bilgi sahibi olunmayan konunun bir ucundan edinilen ipucu üzerinden büyük resmi görme kolaycılığına düşülmemeli.
• Arama motorlarında görsel arama ile görseli üzerinde bir kesme/seçme işleminin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği doğrulanmalı, ilgili içerik incelenerek hikâyenin tamamı kavranmaya çalışılmalı…